De vrije nering, Dick Dreux

In 1600 breekt de pest uit in Amsterdam, vier jaar lang woedt deze verschrikkelijke ziekte. Een klein jongetje dat rondscharrelt in de goot wordt opgenomen door een dame van lichte zeden, die hem Heintje noemt en hem opvoedt als haar eigen zoon.

Heintje groeit op in de armste wijk van Amsterdam, waar bekkensnijden, dronkenschap en hoererij geen geheimen hebben, zelfs niet voor de kinderen. Als moeder Anne door een klant wordt vermoord, nemen de buurvrouw en twee vrienden de jongen onder hun hoede. Een van deze vrienden is de ‘Jonker’. Een aan lager wal gekomen edelman die nu de kost verdient met oplichterij en diefstal. Hij leert Heintje inbreken en zakkenrollen en wordt de belangrijkste figuur in het leven van de jongen. De sterkste heeft altijd gelijk, en de Jonker is de sterkste. Als hun dieverij verkeerd loopt, moeten Heintje en de Jonker vluchten, en komen ze op de kapervaart terecht, oftewel ‘De vrije nering’. De Jonker weet ook hier snel het voordeel te zien, en doet mee aan de muiterij die de kapitein overboord zet. Voortaan wordt er voor eigen rekening gevaren en niet meer voor de heren in Holland die alleen maar de schatkist willen spekken.

De Jonker laat zichzelf en Hein afzetten op het eilandje Tortuga in het Caribische gebied. Hier weet hij al heel snel de belangrijkste figuur te worden in de havenstad. Met list, bedrog, intimidatie en een beetje afpersing krijgt de Jonker de belangrijkste kroegen in handen, maar ook de pakhuizen met alle goederen die door de kapers worden aangeleverd.

Heintje wordt door de Jonker als zoon aangenomen en is nu Henri, jonkeer van Helmswijck. Hij krijgt een opvoeding die een jonge edelman waardig is, maar zijn grote voorbeeld is nog altijd de Jonker zelf; de man die hem leert dat het enige dat telt je eigen voordeel is en dat al het andere zwakte is.

De Jonker tegen Heintje (enigszins aangepast)
‘Bij wie hoor je liever, bij de stommelingen of bij de handige kerels?’
‘Bij de handige kerels,  natuurlijk’.
‘Prachtig, dat dacht ik ook. Maar dan moet je goed leren uitkijken waar het verschil tussen de twee soorten zit, nietwaar? En niet bang zijn, bangheid is het begin van alle stommiteiten. En kijk Heintje, een slimme kerel moet nooit of te nimmer uit het oog verliezen, bij alles wat-ie doet moet-ie voordeel hebben, altijd weer voordeel’

Een WIC schip, bron
Na een aantal jaren op het eiland begint de situatie te veranderen, er komen steeds meer Hollandse schepen aan in Tortuga, van de nieuw opgerichte West Indische Compagnie. Opnieuw ziet de Jonker waar het voordeel ligt. Bovendien wordt de grond hem een beetje te heet onder de voeten, hij heeft nu zoveel rijkdom dat hij bang is het kwijt te raken.
Hein en de Jonker vertrekken weer naar Holland, om daar aan de WIC een aantal voorstellen te doen om door middel van kapervaart zoveel mogelijk winst te kunnen maken.
Hein merkt ondertussen een verwijdering op tussen hemzelf en de Jonker, hij vindt de Jonker nog maar een bangelijke oude vent die geen risico’s meer durft te nemen. Hij komt dan met een plan, zijn leermeester waardig, om zichzelf los te maken van de Jonker. Dat plan heeft echter grotere gevolgen dan Hein had voorzien.

De vrije nering’ uit 1956 is geschreven door Dick Dreux. Ik kan bijna niets over deze schrijver vinden, behalve dat hij geboren is in 1913 en historicus en schrijver was. Dat hij historicus was, is duidelijk te merken. ‘De vrije nering’ maar ook zijn andere boeken laten goed zien dat Dick Dreux weet waar hij het over heeft. Hij kan als geen ander de 17e eeuw, maar ook andere eeuwen tot leven brengen. Je vaart samen met Hein en de Jonker op het brakke schip, je ruikt de exotische geuren op het eiland en de drank die vloeit in de kroeg van de Jonker.

Heel knap is het ook hoe hij in een paar kleine scènes en terloopse opmerkingen laat merken wat voor persoon de Jonker was voordat hij zo egoïstisch werd. Een jonge man vol idealen die verschrikkelijke dingen meemaakt tijdens de Spaanse bezetting in Tachtigjarige oorlog en die denkt dat het antwoord op zijn vertrapte idealen grenzeloos cynisme is. De enige aan wie hij zich hecht is Heintje, de jongen die hem zonder terughoudendheid vertrouwt en hem bewondert.

Alleen een Spaanse priester weet op een gegeven moment door het pantser heen te breken, éven maar.
De priester keek hem zwijgend en peilend aan. Plots bukte hij zich over tafel en greep de pols van de Jonker. ‘Kind’, zei hij zacht en oneindig medelijdend, ‘Dwalend kind dat je bent…wat hebben ze met je gedaan dat je voor duivel wilt spelen?’

Dick Dreux neemt heel duidelijk een stelling in zijn boek, hij veroordeelt de graaierij van de rijken onder het mom van de calvinistische moraal die hier in Holland hoogtij vierde, hij veroordeelt huichelachtigheid waar die ook voorkomt. Het boek begint met één rat die de pest brengt, het eindigt met veel meer ratten die over de hele wereld een veel ergere pest verspreiden.

Ik vond dit boek al prachtig toen ik jong was, en ik heb het zelfs voor elkaar gekregen het te mogen lezen voor mijn eindlijst voor Nederlands. De docente kende het boek niet, mocht het lenen en zowel zij als haar man hebben het toen in één ruk uitgelezen. Ik heb het vorige week ook weer in één ruk uitgelezen. Als je eenmaal aan Dick Dreux begint, kun je gewoon niet stoppen. Ik moet mezelf alleen daarna weer even afwennen om dingen tegen mensen te zeggen als: ‘Pak aan, maat’. Of tegen leerlingen: ‘Komaan, waar zijn je companen?’

Andere boeken die Dick Dreux geschreven heeft zijn oa:
Vals goud. Dit is een direct vervolg op ‘De vrije nering’. Hein is nu de grote man in de Republiek en heeft zijn vingers in alle zaakjes die er rond gaan. De oorlog met Engeland levert weer allerlei voordeel op, maar op een gegeven moment ondervindt ook Hein de gevolgen van jarenlang intrigeren en achterdochtig zijn.

Des konings glorie Dit boek speelt een honderd jaar later waarin een nazaat van Hein door een domme vergissing van huis wegloopt en uiteindelijk terechtkomt in het leger van Frederik de Grote van Pruisen.

Reinier Aedriaansz. Dit is een losstaand verhaal over een jonge schilder die huursoldaat wordt.

De boekaniers Dit is een overzicht van allerlei zeerovers en kapers, zoals Simon de Danser, Henry Morgan etc.

Van 'De vrije nering' ligt de band al half los, een teken dat ik het vaak gelezen heb!
Als er trouwens iemand is die me meer over Dick Dreux kan vertellen, dan hoor ik het graag!

Reacties

  1. Goh, die boeken ben ik in mijn jeugd nooit tegengekomen, want anders had ik ze zeker gelezen. Kennelijk had onze dorpsbieb geen Dick Dreux.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb dus ook geen idee of hij een bekend schrijver was of niet, en zoals ik al zei, ik kan nu helemaal niets over hem vinden. Maar de boeken zijn prachtig!!

      groetjes,

      Verwijderen
    2. ik heb in mijn jeugd nog twee boeken van hem gelezen die ik niet zie vernoemen op internet, een ervan had ik zelf..
      op zoek naar het goudland, en de zonen van de kapitein

      Verwijderen
    3. Dank je, Ronald, voor deze aanvulling. De boeken die je noemt ken ik niet, maar het is fijn dat deze extra info er nu is.

      Groetjes,

      Verwijderen
    4. zonde... want als je de boeken van Dick leest, leer je op een zeer verantwoorde manier ons nationale karakter kennen. het zou verplichte kost moeten zijn voor iedereen die loopt te jammeren over de slavernij van onze donkergekleurde medemensen... blanken waren in die tijd nogminder waard dan het vuil onder de deurmat. omstreeks 1740 lieten de nederlandse kapitalisten het hele volk in de steek door niets meer in de eigen economie te stoppen en het volk aan zijn lot over te laten!

      Verwijderen
  2. Hans breidenbach6 mei 2013 om 17:08

    Ik ben ook nog in het bezit van "Jan Volckertzoon" ook van Dick Dreux is voor jongens en meisjes van 10 jaar en ouder, maar even zo goed wel in een adem uittelezen

    het speelt zich af in de tijd van Floris de Vijfde, hij beschrijft de situatie heel goed

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Heb ze allemaal in één adem uitgelezen. Er zijn nog meer zeer mooie titels. Op internet is verbazingwekkend weinig te vinden over deze mooie verhalen.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ik zoek ook "De Boekaniers" nog steeds. Maar het was wel een vertelling over de "andere" zijde van de Nederlandse geschiedenis van VOC en WIC....

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Heb zojuist, voor de zoveelste keer, 'De Vrije Nering' en 'Vals Goud' gelezen. Dick Dreux heeft een fascinerende verteltrant. Ook zijn kinderboeken 'Jan Volckertszoon', 'De Stormvogel van Edam' en 'Dirk de Zaankanter', zijn zeer prettige boeken.
    Ben nu begonnen in 'De Grote Leugen', waarin hij stelling neemt tegen het voeren van oorlogen. Dit boek is overduidelijk geschreven vanuit zijn professie van historicus.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ik vind het erg leuk dat er zoveel mensen reageren op dit stuk over Dick Dreux. Ik ben blij te merken dat ik niet de enige ben in Nederland die hem kent en van zijn boeken geniet. Jammer dat er verder zo weinig over hem bekend is. Dank voor alle reacties en ook dank voor de boekentips die hierop binnenkomen.

    groetjes,

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Tjonge, wat een toeval… Ik zoek op Google over Dick Dreux en beland hier. En lees vervolgens, dat nog iemand meer een boek van Dick Dreux op de lijst voor Nederlands mocht zetten. De leraar kende het boek "Des Konings Glorie' helemaal niet, las het het 1 ruk uit, vond het prima om op de lijst te zetten en vroeg me er vervolgens bij het tentamen maar niet over, want ik kende het bijna uit mijn hoofd, haha. Dit speelt zich allemaal af eind jaren zeventig, eigenlijk rond de tijd van Dreux's overlijden, zo blijkt nu.
    Dit geweldige boek heb ik meermalen gelezen. Ik ken geen schrijver (en lees toch best veel), die mij zo aan de hand kan meevoeren naar lang vervlogen tijden. Inderdaad erg jammer, dat er niet meer van hem bekend is. Misschien een onderzoekje starten?

    BeantwoordenVerwijderen
  8. het volgende stukje gevonden op internet :
    Kleurrijke figuren in de Wagenaarstraat 4


    In de wagenaarstraat 2 huizen naast mij woonde de bekende schrijver en historicus Dick Dreux.In mijn jeugd was deze schrijver nog niet zo bekend. Wel is mij bij gebleven dat de familie Dreux wat op zich zelf leefde en met weinig andere bewoners contact hadden.Leuk was het wel altijd als de Hr Dreux van zijn werk thuis kwam,en zijn hondje door zijn vrouw werd los gelaten en hem blaffend te gemoet rende en dan in zijn bek zijn tas droeg. Ook als de krantenbezorger de straat in kwam liep het beestje naar de man toe en nam de krant in ontvangst en bracht deze naar zijn baas.Bekende boeken die Dick Dreux heeft geschreven en ook nog steeds vraag naar is zijn o,a Jan Volckertszoon,De Boekaniers,en De Stormvogel van Edam.Dick Dreux leefde van 1913 tot 1978.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dank je wel voor deze extra informatie, leuk om wat meer te weten te komen over deze schrijver en nu ook over zijn prive leven.

      Groetjes,

      Verwijderen
  9. Ik leerde Dick Dreux kennen als kind toen zijn boek "De Modderjongens" voor ons voorgelezen werd. Het speelde in Londen tijdens de Victoriaanse periode en ik kan het nu nog bijna dromen.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Veel meer weet ik ook niet over deze schrijver, maar ik heb een brief van hem die hij ooit aan mijn broer schreef. Mijn broer las het boek "Des konings glorie" en daar kwam in voor dat de soldaten zongen: Komaan stoere Martiszonen" Onze achternaam is Martis en wij schijnen uit Pruisen te komen (waar het verhaal zich afspeelt) en daarom had mijn broer hem gevraagd of hij er meer over kon vertellen. 2 dagen later schreef hij al zijn antwoord, in augustus 1977. Hij woonde toen in Bussum. Ik las ergens dat hij in 1978 overleden is.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ik herinner mij Dick Dreux uit mijn kinderjaren. De wekelijkse cartoon van Donald Duck had aan de binnenkant altijd een "chapter" van een boek... zo leerde ik ook Enid Blyton en The Famous Five kennen. Twee keer was er in Donald Duck een verhaal van Dick Dreux over 2 jongens uit Enkhuizen die op zoek naar hun vader gingen die ergens op zee zat. Het was de Gouden Eeuw. Als ik de titel goed kan herinneren was deze De Kinderen van de Zeerover. De 2e... weet niet meer. Ik heb wel eens vaker naar deze boeken gezocht, en nooit iets gevonden...

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Er is nog geen opmerking in 2016 geplaatst, dus bij deze. Van mijn grootmoeder ooit De Vrije Nering, Vals Goud en Des Konings Glorie gekregen omdat het een link met de Zaanstreek zou hebben.
    Inderdaad De Vrije Nering op de lijst mogen zetten (mijn hele lijst bestond uit boeken van onbekende schrijvers).
    Jaren later de boeken uitgeleend en nu al 30 jaar onvindbaar... Niemand die aangegeven heeft de boeken geleend te hebben, degene die ik gevraagd heb, hadden ze niet. Vandaar dat ik nu regelmatig kijk of ik deze boeken tweedehands ergens kan vinden. Zodoende kwam ik ook hier terecht :)
    Mocht iemand Dick Dreux hebben waar mijn naam in staat, laat het alsjeblieft weten.

    Groetjes, Amke de Vries

    BeantwoordenVerwijderen
  13. De Grote Leugen is een meesterlijk geschreven boek over de krijgsgeschiedenis vanaf de dood van Karel de Grote tot de 2e wereldoorlog. Het was het eerste boek wat ik van Dick Dreux heb gelezen en vind het nog steeds zijn beste. Een goede 2e is De Boekaniers.

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Hallo allemaal,

    Ik verzamelen en neus graag in oude hobby en modelspoormagazines, waaronder het magazine Hobby Bulletin.
    Hierin stond in 1958 een serie artikelen van (toen) bekende Nederlands en hun hobby.
    En zo ook stond Dick Dreux hier in als scheepsmodelbouwer! Ik kende de man niet en ben hem gaan Googelen en zodoende kwam ik hier :)

    Door deze pagina werd met interesse nog meer gewekt en heb ik op marktplaats De Vrije Nering gevonden en inmiddels bijna uitgelezen! Erg leuk boek! Dus bedankt allemaal en met name Bettina.

    Mochten jullie benieuwd zijn hoe de beste man er uit zag, en zijn modelscheepjes. Ik heb het artikel online gezet op m'n hobby website. Klik op mijn naam voor de link :)

    Vriendelijke groet,
    Benno

    PS
    @Amke, ik heb voor je gekeken, maar je naam stond niet in het boek geschreven ;)

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Wat ontzettend leuk om te horen dat je het boek mooi vindt en nog leuker dat je het me ook nog even laat weten. Geweldig hoe Dick Dreux toch nog nieuwe lezers kan krijgen! :-) En bedankt voor de aanvullende informatie, dat maakt het nog completer.

      Groetjes,

      Verwijderen
  15. ik was onder de indruk van vrije nering zo veel dat m,n schip heb omgedoopt naar de titel

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ha, wat geweldig!Zoveel indruk kan een boek dus maken.

      Groetjes,

      Verwijderen
  16. Prachtig en orgineel! Veel vaarplezier met de Vrije Nering.

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Ik zal een jaar of twaalf geweest, eind jaren zestig, zijn toen ik voor het eerst boeken van Dick Dreux in handen kreeg. Ik was al geinteresseerd in geschiedenis, maar de manier waarop Dreux onze historie beschreef heeft de manier waarop ik geschiedenis beleef voor altijd beinvloed. Zelden heb ik werk gelezen waarin de keerzijde der medaille zo indringend beschreven werd, en eigenlijk... vertrouw ik sindsdien geen enkele 'machtshebber' meer. Vorige week liep ik langs de meeneemboekenkast van de Vrije Bibliotheek in het winkelcentrum en als gewoonlijk keek ik even of er wat van mijn gading bijstond. Wie schetst mijn verbazing toen ik daar "U bent lastig, dokter" aantrof, een boek van Dreux dat ik nog niet kende. Het handelt over de strijd van een armendokter in het Zeeland van 1860, tegen de hypocrisie van de zwartekousenkerk, de godvrezende armenzorg en de achterbakse moraal van de kleine burgers. Ik heb het vanmorgen ter hand genomen en ben nu al weer 30 bladzijden verder, terwijl ik vandaag heel andere dingen had willen doen. Wat een zeggingskracht heeft deze auteur nog altijd. In de reacties hierboven tref ik nog een paar jeugdtitels aan die ik niet kende, terwijl ik dacht dat ik alles van Dreux wel zo'n beetje in de boekenkast had staan. Samen met nog een andere auteur, Jack Vance, heeft Dreux mij door het leven geholpen en kan ik mensen die "De Gouden Eeuw" en de "VOC-mentaliteit" ophemelen van repliek dienen.

    BeantwoordenVerwijderen
  18. Hallo, onze boot heet; Roo Fortuyn. Vernoemd naar een karakter uit een van de boeken van Dick Dreux.
    Weet iemand welk boek dat was?

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Albert Simonis30 mei 2019 om 17:32

    De Vrije nering en Vals goud las (en herlas) ik in begin jaren 60. Was zo dom ze uit te lenen aan neefje die ze voorgoed kwijt maakte. In de begintijd van internet gezocht naar Dick Dreux maar die was toen niet te vinden. Inmiddels is er zelfs een Wikipedia pagina voor hem en op Boekwinkeltjes heb je zo 210 hits.
    Wat me wel treft is dat er bijna niets is terug te vinden over zijn hoorspelen, die ik me nog maar vaag herinner maar die ik destijds met mijn bandrecorder opnam en vaak opnieuw afluisterde. Ook avonturen uit de 17e eeuw, deels in Venetië dat bijzonder spookachtig overkwam. Bij Beeld en Geluid hebben ze daar kennelijk niets meer van, jammer.

    BeantwoordenVerwijderen
  20. Ik heb een hele stapel boeken van Dick Dreux, als kind de Modder jongens gelezen en was toe verslaafd aan zijn manier van vertellen. koop nog steeds tweede hands exemplaren via internet.

    BeantwoordenVerwijderen

Een reactie posten

Populaire posts